Thơ thật thà như đếm

Một lần đi có việc ở Hải Phòng, cậu cùng phòng bảo chị cùng em qua nhà chị em một chút em cho thằng cháu nó về quê chơi với ông bà. Chúng tôi rẽ vào một căn nhà xây chia lô gần khu của đoàn an điều dưỡng 295 Đồ Sơn đón một thằng bé 17 tuổi tên Thuận, tôi có gặp mẹ thằng Thuận một lát, một người phụ nữ ngoài 40 còn trẻ và nhanh nhẹn.

Tất nhiên sau đó tôi quên người phụ nữ ấy. Trong đời ta từng gặp biết bao người, ta và họ chạm vào nhau rồi từ từ hình ảnh của họ bị tầng tầng lớp lớp những hình ảnh khác che khuất, họ rơi vào vùng quên. (Còn những hình ảnh mà mãi mãi vẫn trong suốt, khôi nguyên như thuở ban đầu, ấy gọi là vùng nhớ.)

Hình như mama tôi thích đọc thơ. Còn tôi không khoái lắm. Tôi đọc thơ theo kiểu đọc giấy gói xôi. Nên một hôm cậu đồng nghiệp bảo chị Lý mẹ thằng Thuận có làm một tập thơ rồi đưa cho tôi xem, tôi cầm nhưng không đọc, để trong ngăn kéo cũng lâu lâu rồi.

Hôm nay ngồi rỗi thế nào mà lại lật ra, nó chưa phải là một tập thơ đâu. Chỉ là 26 trang giấy photo từ một cửa hàng photo có máy in màu nào đó. Vậy mà tôi lại bị hút vào đó. Như lời nói đầu của chị thế này:

Tên tôi là Nguyễn Thị Minh Lý.
Tên khai sinh là Nguyễn Thị Líu.
Sinh ngày 18/11/1962 tại thôn Từ Lâm, xã Đồng Minh huyện Vĩnh Bảo. Sinh ra và lớn lên tại vùng quê nghèo ngoại thành Hải Phòng, tuổi thơ tôi nhuốm màu mưa nắng. Nhà đông chị em, bố đi chiến trường, tất cả trông chờ vào bàn tay người bà nhân hậu và người mẹ tảo tần. Lên bảy tuổi, tôi đã cảm nhận được sự nghèo khổ, thiếu thốn trong gia đình và làng xóm quê tôi.

Năm hai mươi tuổi, tôi ra đi làm công nhân tại nông trường Trung Dũng và xây dựng gia đình. Do thay đổi cơ chế, kinh tế gia đình cực kỳ khó khăn. Tôi đã nghỉ công nhân về "buôn thúng, bán mẹt" tại chợ Đình Đoài. Sau khi chợ CV xây dựng xong, tôi thuê một điểm vào chợ kinh doanh buôn bán nhỏ lẻ. Cho đến hôm nay thấm thoát đã bốn mươi chín năm cuộc đời, trải qua bao thăng trầm khổ ải, trải qua bao nhiêu tháng năm vất vả khó khăn..bằng cảm nhận cuộc sống và cảm xúc thực sự tận đáy lòng, tôi viết lên những dòng thơ như một lời tâm sự, một lòng biết ơn sâu sắc của một người con với ông bà cha mẹ, một người chị đối với các em. Và tôi viết về cuộc sống, về quê hương, về cả những kỷ niệm của chính cuộc đời mình.

Chị làm tôi ngượng. Tôi tự hỏi. Mình có yêu quê hương. Có thật thà, lãng mạn được như người phụ nữ này không?

Như bài thơ SÓNG ĐỜI này của chị:

Anh gặp em bước vào độ thanh xuân
Hai lăm tuổi, chúng mình thành gia thất
Cuộc sống lứa đôi tựa như hành khất
Bởi chúng mình nghèo quá anh ơi!
Không đồng tiền, không hạt gạo cầm hơi
Sống qua ngày bằng nỗi lo giây phút.
Em cũng biết song không làm khác được
Bởi cuộc đời cái khó bó cái khôn.

Vợ chồng mình phải lặn lội đêm hôm
Mò mẫm tối tăm mong tìm ánh sáng.
Vất vả sớm hôm quên ngày quên tháng
Mặc đêm đen giá rét buốt xương
Mặc áo quần chẳng đủ ấm thân
Vẫn say sưa bên xe thồ rau lợn
Không có tiền mợ Sâm cho em mượn
Chỉ mấy đồng thôi cũng mua đủ xe rau
Vợ chồng mình biết bảo ban nhau
Rau lợn em mua, anh thồ về bán
Và cứ thế nhịp nhàng theo ngày tháng
Lấy ngắn nuôi dài, đồng vốn cũng sinh sôi
Có vốn rồi buôn dầu hỏa anh ơi!
Lãi suất cao hơn, đoạn đường thồ ngắn lại
Em đi chợ, anh ở nhà chẳng ngại
Đơm rọ đơm ràng tìm vốn chăn nuôi
Vợ chồng mình vẫn chạy ngược chạy xuôi
Song đã vững tâm tin vào cuộc sống
Có mùa xuân về, trời râm hửng nắng
Hạnh phúc chúng mình cũng nảy mầm xanh
Em ra vườn đã nghe tiếng yến anh
Và con gái cũng chào đời từ độ ấy!

Anh và em hai tâm hồn tỉnh dậy
Hạnh phúc đơn sơ đến tự bao giờ
Trong nhà mình đã vang tiếng trẻ thơ
Cũng là lúc vợ chồng mình bàn bạc
Anh bảo em cho hai chân vào hai sọt
Chở em đi lên chợ Đổ mua hàng
Con chúng mình cũng không phải lang thang
Có ông bà Tích - quý nhân giúp đỡ
Một giờ đêm, vợ chồng mình đi chợ
Con Dịu bế vào, ông bà Tích trông cho
Tiền vốn chúng mình giờ cũng chưa to
Song cũng đủ mua được giường được chiếu
Cũng đủ để vợ chồng mình lo liệu
Cho con gái yêu, cho cuộc sống giản đơn

Em nhìn anh em thầm cảm ơn
Ông trời đã cho em một người chồng xứng đáng
Một người chồng sẻ chia thông cảm
Chấp nhận khó khăn, gian khổ, hy sinh
Để cùng em tiến tới ánh bình minh
Cho cuộc sống tối tăm lùi vào quá khứ
Con gái chúng mình giờ đi học chữ
Bảy năm rồi nay nó có em trai
Thằng Thuận ra đời, cuộc sống lại đổi thay
Ngọn đèn nhỏ có thêm dầu tiếp sức
Vợ chồng mình có thêm sinh lực
Cứ bán, cứ buôn phát triển rộng thêm

Ở nông trường anh lại được chia
Năm mẫu đầm để nuôi tôm cá
Vợ chồng mình hai người chia hai ngả
Hai mũi tiến công kinh tế vững bền
Có phúc có phần rồi cũng làm nên
Cuộc sống ấm no tiện nghi mình sắm được
Song khó khăn vẫn chất chồng phía trước
Con cái học hành, nhu cầu sống tăng cao

Tôm cá ở đầm, anh ngày đêm trông coi
Rỗi lúc nào, anh về nhà phụ giúp
Em thích lắm khi em vào trong chợ
Mua được quầy hàng diện tích bảy mét vuông
Để ngày ngày em bán, em buôn
Bớt vất vả cảnh đầu đường xó chợ
Và cứ thế chúng mình cùng hỗ trợ
Hai mái chèo chung nhịp gõ tương lai!
Em bằng lòng với hiện tại hôm nay
Với những thành công vợ chồng mình có được
Với danh lợi ai mà không ao ước
Em ước cửa hàng, cậu Huấn đã thuê cho
Em ước ngôi nhà, giờ đã xây to
Em ước cái xe, giờ đã mua xe máy
Con gái chúng mình tương lai đang nhìn thấy
Công ăn việc làm cũng có chỗ cho con
Vợ chồng chúng mình vất vả sớm hôm
Nước mắt mồ hôi dệt nên quả ngọt
Quá khứ cuộc đời nhiều người không xót
Song vợ chồng chúng mình khổ quá phải không anh?

Hôm nay đây, gió mát trăng thanh
Gác chuyện cũ, em nghĩ về hiện tại
Nghĩ về con và tương lai phía trước
Có cửa có nhà, sau mình sắm xe hơi

Em mong anh đừng cờ bạc rong chơi
Đừng rượu chè để mất đi nhân cách
Mình đã sống một cuộc đời trong sạch
Bằng mồ hôi, trí tuệ của chính mình
Đừng lao vào tệ nạn linh tinh
Để em phải tủi thân phần đời còn lại
Cuộc đời em đã trăm ngàn khổ ải
Hiểu được em chỉ có một anh thôi...
Cuối đời rồi mặc cuộc sống nổi trôi
Đừng đua đòi đam mê, nghiện ngập
Dù xã hội chuyển xoay biến động
Mình vẫn là mình, sau trước vẫn y nguyên.
Vợ chồng mình mãi mãi biết ơn
Bố mẹ sinh thành, ông bà Tích - Ké
Cậu Huấn, mợ Sâm, những người cùng chia sẻ
Dặn dò các con hãy tạc dạ ghi lòng
Đừng sống cuộc đời rút ván qua sông
Hãy lấy bố mẹ làm tấm gương cuộc sống
Ngọt ngào hôm nay các con được hưởng
Một phút nhớ về bố mẹ ngày xưa!